Object
Leensel, Blokhuis bij

Locatie
Adres: N.v.t.
Liessel
Gemeente Deurne
Provincie Noord-Brabant

De locatie is niet exact bekend. Het blokhuis was gelegen op het punt waar de gemeenten Deurne en Asten en de voormalige gemeente bij elkaar kwamen, waar een weg de Astense Aa, een beek, kruist. Daar lag het goed, later gehucht, Leensel. De ligging van het Blokhuis binnen het gehucht is onduidelijk, maar het zal waarschijnlijk door het water (in een oude meander?) ingesloten zijn. Dat staat zo vermeld in een acte uit 1476, dat het water 'om dat blockhuys liep'.

Typologie

Het gaat hier om een blokhuis, wat valt onder de categorie 'overig'. Het is niet bekend hoe dit blokhuis eruit heeft gezien.

Etymologie
Een blokhuis is een tijdelijke versterking bedoeld om aanvoerlinies te blokkeren.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 05-06-2003

Er is bovengronds niets bewaard gebleven van dit blokhuis.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Aangezien de exacte ligging van het blokhuis niet bekend is, is het niet mogelijk om aan te geven wat de huidige toestand is van het object.

Afmetingen
De afmetingen van dit blokhuis zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1468
Bron: verkrijgbrief Vlierden gemene gronden; beschrijving grenzen gemene gronden

Het Blokhuis wordt voor het eerst genoemd in 1468 in de verkrijgbrief Vlierden, als volgt: 'van Bruystens vonder van Heese den stroom opgaende totter Oomschot toe, vandaer voort lijndrecht totten Stalberch, vandaer totten blockhuysen van Lentsel ende soo voort den stroom needer totten moelen toe, geheyten Rieth, daer van den stroom neder totten moelen, geheyten Stipdonck'.

Bezitsgeschiedenis
Het Blokhuis maakte vermoedelijk deel uit van het grotere bezit van het goed te Leensel. De oudst bekende eigenaar van dit goed is Reijneer Haengreve. Vóór 1441 vererft het goed op zijn zoon Ghevaert en diens broers en zusters. In 1446 was de hoeve voor de helft eigendom van Ghevaert's zoon Reijneer; wie de andere helft had weten we niet. Reijneer overleed kort voor 1447. Hij had het goed in erfpacht gegeven aan Thomas Willems van Haemvelt, die het op zijn beurt in 1447 opdroeg aan heer Aert die Rover, investiet van Blitterswijck. Vermoedelijk had hij niet slechts de helft, maar het hele goed in erfpacht of eigendom. In 1476 gaf hij de ene helft als huwelijksgift aan zijn zwager Jan Goossens van Berlaer; de andere helft kwam via een tussenpersoon ook bij hem terecht. De oudste vermelding van het blokhuis stamt uit 1468, zodat deze er in de periode van Van Berlaer al moet hebben gestaan. Of deze Van Berlaer een familierelatie had met de Van Berlaers die een eeuw eerder op het kasteel in Helmond resideerden, is onbekend.Van Berlaer droeg het goed al binnen een jaar op aan Jan IJsbout Francken. Die verkocht het geheel op 4 mei 1481 aan Gevert Geverts van Doerne, de schout van Deurne. Deze bezat het goed en daarmee het blokhuis nog enkele tientallen jaren.In de periode van Van Berlaer bewoonde Heijn van Rut uit Asten het blokhuis. Begin 1510 waren Anthonis en Goijard van Doerne 'bewaerderen ende gouverneurs' van het Blokhuis, terwijl later dat jaar Thomas van Doerne en Lambrecht van Vlierden als gouverneurs op het Blokhuis woonden. Uit deze periode, 1510-1511, zijn vele herstelrekeningen en inspecties bekend. Het mocht vermoedelijk niet meer baten. In 1516 werd er een Blokhuis opgericht, even verder op het 'Sloot' te Liessel, zoals dat tegenwoordig genoemd wordt. Uit 1560 kennen we nog een belending van een stuk grond naast het 'blockhuijs', maar dat is de laatste vermelding van het Leenselse Blokhuis.

Historische betekenis
Verdedingswerk op het grenspunt van drie gemeenten, wellicht onderdeel van een stelsel landweren, die we kennen uit de even verderop gelegen gehuchten Voordeldonk (Asten) en Heitrak (Deurne). Even zuidoostelijk waaiert de smalle dekzandrug, die vanuit Roggel en Meijel via Heitrak naar Liessel voert, breed uit. De verschillende verdedingswerken in deze trechter (zoals de landweren op Voordeldonk en Heitrak, de omgrachte boerderij Heitrak, het latere Blokhuis te Liessel en dus ook het Blokhuis op de Leensel) zullen bedoeld zijn ter bescherming van de verscheidene dorpen tegen invallen van de Geldersen vanuit het toenmalige Opper-Gelre, het huidige Limburg.

Bouwgeschiedenis
Het blokhuis wordt in 1468 voor het eerst in de bronnen genoemd. Het zal dus (kort?) daarvoor gebouwd zijn. Het is niet bekend hoe dit blokhuis eruit heeft gezien. De laatste vermelding van het blokhuis stamt uit 1560. Het huis zal daarna zijn afgebroken.

Afbeeldingen
N.v.t.

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Heugten, W. van, 1996. Het Blokhuis op Leensel. D'n Uijtbeijndel, nr. 34, zomer 1996. Heemkundekring H.N. Ouwerling, Deurne.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: L.J. Keunen
Beschrijving gemaakt: 05-06-2003

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
onbekend

Bodemkundige codering
onbekend