Markiezenhof
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Markiezenhof
Locatie
Adres: Steenbergsestraat 6-8, 4611 TE
Bergen op Zoom
Gemeente Bergen op Zoom
Provincie Noord-Brabant
Het uitgebreide complex ligt midden in centrum van Bergen op Zoom, aan alle kanten ingebouwd, met slechts een klein pleintje aan de voorzijde.
Typologie
In 1287 werd in Bergen op Zoom een kasteel gebouwd dat ruim honderd jaar later in vlammen opging. Het kasteel werd opgevolgd door een slot dat naderhand uitgebreid werd tot een omvangrijk stadspaleis.
Etymologie
Hof der Markiezen
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 30-03-2003
Het gebouw is opgetrokken uit baksteen met speklagen van witte kalksteen. De hoofdpoort ligt geheel links van de voorgevel en heeft een Tudorboog en een stergewelf. Het gebouw heeft verschillende trapgeveltjes, leien daken met kapellen. Geheel links steekt de achtkantige traptoren boven het gebouw uit, welke bekroond wordt met een helmspits. De vensters op de begane grond zijn allen getralied.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Afmetingen
Oudste vermelding
Datum: 1287
Bron:
Bezitsgeschiedenis
Gerard van Wesenmale liet het eerste kasteel van Bergen bouwen, welk in 1397 in vlammen op ging. Jan II van Glymes, heer van Bergen gaf rond 1485 opdracht aan Anthonis Keldermans om zijn stadswoning om te bouwen tot een Italiaans paleis. Jan II maakte de voltooing niet meer mee. Zijn zoon Jan III liet de bouw voltooien, door Rombout, de zoon van Anthonis. Toen de laatste Glymes in Spanje overleed tijdens het aanbieden van het smeekschrift van de malcontente edelen aan Philips II, werd hij postuum veroordeeld wegens majesteitschennis. De hertog van Alva confisqueerde de inboedel van het paleis en liet het te Antwerpen veilen. Door de Pacificatie van Gent kwam het markiezaat weer in de rechtmatige handen, die er Willem van Oranje, en later prins Maurits mee beleenden.De nieuwe erfgenamen waren de graven Van den Berg, die echter de voorkeur gaven aan hun kasteel te Boxmeer. Het markiezaat werd in 1672 opnieuw geconfisqueerd door de Staten Generaal, die het aan Willem III gaven. Na de Vrede van Munster in1648, liet Maria Elisabeth van den Bergh het paleis opnieuw inrichten. Aan het begin van de achttiende eeuw was de rechtmatige eigenaar markies François de la Tour, vorst van Auvergne. Tot in 1795 de Fransen het land binnen vielen was het Markiezenhof paleis van de markgraven. Tot 1814 was het in gebruik als Frans militair hospitaal. De laatste Markies, Maximiliaan van Pfalz-Zweibrücken, hertog van Beieren, verkocht het markiezaat in 1801 aan de Bataafse Republiek. Van 1818 tot 1957 was het huis militaire kazerne. In 1957 werd de gemeente eigenaar en in 1963 begon men met de restauratie die tot 1987 duurde.
Historische betekenis
Het huis was de vaste woning van de markiezen van Bergen en Wouw; ook de Spaanse kroon en Oranjes hebben het huis in bezit gehad.
Bouwgeschiedenis
Rond 1287 werden er stadsmuren om Bergen op Zoom gebouwd, en tevens een kasteel. Dit kasteel ging tijdens een felle brand in 1397 verloren. Een nieuw gebouw verrees. Het huis werd vervolgens vanaf 1485 rigoureus verbouwd en uitgebreid. Tegen de tijd dat het paleis in 1525 voltooid werd, was het uitgegroeid tot een enorm complex. In het pand zijn nog enkele delen uit de veertiende eeuw aanwezig, doch het grootste deel is zestiende-eeuws. In de jaren 1901-1913, 1925-1931 en 1963-1987 werd het huis gerestaureerd.
Afbeeldingen
-Binnenplaats van het Markiezenhof, prent, H. Spilman, 1738, Haaren, Collectie Anton van Oirschot-Voorgevel Markiezenhof, tekening, C. Pronk, 1748, Tilburg, KUB
Bronnen
Literatuur
-Oirschot, A. van, Middeleeuwse kastelen in Noord-Brabant, p. 257-264-Oirschot, A. van, Kastelengids van Noord-Brabant, p. 27-30
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen
Beschrijving gemaakt: 30-03-2003
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.