Poederoijen

IN BEWERKING [?]

Object
Poederoijen

Locatie
Adres: Maasdijk/Egter van Wissekerkeweg
Poederoijen
Gemeente Zaltbommel
Provincie Gelderland

Kasteel Poederoijen was gelegen gedeeltelijk onder de Maasdijk ten oosten van het dorp Poederoijen. In 1999 is de dijk verzwaard, waardoor het kasteel eronder kwam te liggen.

Typologie

Er is niet genoeg bekend van het middeleeuwse kasteel Poederoijen om het in een bepaalde categorie in te delen. Op basis van de opgravingen is het volgens Hans Janssen een mogelijkheid dat Poederoijen een compact zaaltorenkasteel is geweest.

Etymologie
...

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 19-2-2003

Er waren nog lange tijd verkleuringen in het gras zichtbaar en er bevond zich veel puin in de grond. Tegenwoordig ligt kasteel Poederoijen echter onder de Maasdijk, die in 1999 verzwaard is, zodat het onduidelijk is hoeveel er nog zichtbaar is van de resten van het kasteel.

Oudste vermelding
Datum: 1327
Bron: P. N. van Doorninck, Het oudste leenactenboek van Gelre, 1326 (Haarlem 1898), p. 20.

"'Item Arnt van Poderoyen heft opgedragen thus te Poderoyen int sgreven hant ende heft weder van hem ontfangen te Sutphense recht, des saterdaghes na Peter ad Vinculi in den jaeren van XXVII.'"

In 1327 droeg Arnt van Poederoijen het kasteel op aan de graaf van Gelre en ontving het weer van hem in leen.

Bezitsgeschiedenis
Het is niet duidelijk wie het kasteel heeft laten bouwen, maar de vondsten duiden op een 14e-eeuws kasteel. Het is waarschijnlijk dat de bouwheren van Poederoijen tot het geslacht Herlaer behoorden. Vanaf 1326 tot 1377 functioneerde kasteel Poederoijen als landsheerlijke burcht. In 1377 werd Arend van Herlaer beleend met het kasteel. Het kasteel bleef in handen van het geslacht Herlaer tot 1458, toen het door een huwelijk in handen kwam van het geslacht Van Hemert.Peter van Hemert was een aanhanger van de Bourgondische partij en weigerde zijn kasteel open te stellen voor Karel, hertog van Gelre. Daarom werd het op 14 april 1493 door de Geldersen veroverd en geplunderd. In 1494 schonk Karel Poederoijen aan Jan van Rossum, die gehuwd was met Johanna, dochter van Peter van Hemert. De plunderingen door Karel waren van dien aard, dat Johanna een klacht indiende bij het rijksgerecht in Frankfurt. Uit de aanklacht blijken vele bijzonderheden over het bezit van een 15e-eeuwse edelman. In 1505 werd het kasteel veroverd door de Bourgondiërs, maar snel weer heroverd door Karel van Gelre. In 1508 werd het kasteel opnieuw belegerd, ditmaal door Jan van Egmond, stadhouder van Holland. Aanvankelijk werd het kasteel ontzet door Karel van Gelre, maar na een tweede beleg door Holland en Den Bosch in 1508 gaf het zich over. Het huis werd volledig vernield door de stad Den Bosch op bevel van de landsheerlijkheid.Na de dood van Jan van Rossum 1512 erfde zijn zoon Maarten van Rossum Poederoijen,die er in 1518 mee beleend werd en deze liet het kasteel opnieuw opbouwen. In 1577 ging Poederoijen door verkoop over aan Otto van Appeltern, heer van Persingen. Daarna kwam het in bezit van Johan Milander, secretaris van de prins van Oranje en vervolgens in bezit van Willem, graaf van Nassau. In 1672 werd het kasteel vermoedelijk afgebroken, uit vrees dat het door de Fransen zou worden gebruikt, maar het werd wel opnieuw herbouwd. De heerlijkheid verwisselde vervolgens nog vele malen van eigenaar. Tegenwoordig is het gebied eigendom van de Staat der Nederlanden en in beheer bij Staatsbosbeheer.

Historische betekenis
Kasteel Poederoijen lag op de grens van Brabant, Gelre en Holland en speelde een belangrijke rol in de twisten tussen deze gewesten. Ook kon het gebruikt worden om controle te verkrijgen over een deel van de Maas.

Bouwgeschiedenis
De oudste vermelding van kasteel Poederoijen stamt uit 1327, maar de opgraving uit 1999 heeft aangetoond aan dat het oudste deel van het kasteel rond 1300 is gebouwd. De keuken is opgegraven, waarbij twee ovens gevonden zijn. De keuken was overwelfd; het was een tongewelf op drie ronde bogen. In dit gedeelte van het kasteel is na 1500 nog gebouwd, vermoedelijk kort na 1528. Ook in de buitenmuur zaten boogconstructies met vensters. Het kasteel was omgracht, maar niet aan de kant van de rivier. Kasteel Poederoijen is verschillende malen veroverd, waarbij het veel te lijden heeft gehad. In 1493 werd het veroverd en geplunderd, waarbij het gebouw zelf echter geen beschadigingen opliep. In 1508 werd het helemaal afgebroken, maar al snel weer opgebouwd. In 1528 werd het kasteel opnieuw beschadigd, en daarna weer hersteld. In 1672 werd het opnieuw afgebroken. Van voor de afbraak zijn verschillende afbeeldingen bewaard. Die geven een beeld van de hoofdburcht op dat moment. Die bestond uit een vierkant ommuurd terrein met een groot hoofdgebouw aan de noordwestzijde. Deze bevatte in het midden een hoge (trap?)toren en had op de westhoek een uitgebouwde vierkante toren. Aan de noordoostzijde bevond zich een lagere vleugel. De toegang bestond uit een vierkant pooortgebouw aan de zuidoostzijde, voorzien van een achthoekige toren tegen de zuidwestzijde.
Na 1672 is het huis weer opgebouwd, nu als landhuis, maar in 1832 brandde het af, waarna het niet meer herbouwd werd.