Lemferdinge

IN BEWERKING [?]

Object
Lemferdinge

Locatie
Adres: Lemferdingelaan 2, 9765 AR
Oostenbroek
Gemeente Tynaarlo
Provincie Drenthe

Lemferdinge is gelegen ten oosten van het dorp Oostenbroek.

Typologie

Het is onduidelijk hoe het middeleeuwse huis Lemferdinge eruit heeft gezien.

Etymologie

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 27-3-2003

Het enige overgebleven bouwhuis van het oorspronkelijke huis Lemferdinge is tegenwoordig een witgepleisterd eenlaags gebouw met zadeldak en dakkapellen. Het huis heeft door verbouwingen een 19e-eeuws uiterlijk gekregen. Een deel van de omgrachting van de eigenlijke havezate is bewaard gebleven.

Oudste vermelding
Datum: 1447
Bron: Akte uit het Archief Echten, inv. nr. 17.

"'de hof tho Lemferdinck myt al sine toebehoren en al sodanich lant als he hevet op de nye ackere myt oer toebehore en voirt myt al sijn erve en goet dat he liggende hefft toe Pottwolde.' (Bos e.a. 1989, 330)."

In 1447 stelde Steven ter Borch aan zijn zoon, ook Steven, ter beschikking: 'de hof tho Lemferdinck myt al sine toebehoren en al sodanich lant als he hevet op de nye ackere myt oer toebehore en voirt myt al sijn erve en goet dat he liggende hefft toe Pottwolde.' Hierbij wordt alleen melding gemaakt van de Hof te Lemferdinge met 'erve en goet', maar niet direct van een stenen huis.

Bezitsgeschiedenis
De hof te Lemferdinge wordt voor het eerst vermeld in 1447. Mogelijk was er sprake van een huis met de tufstenen fundering. Of dit er in de tweede helft van de vijftiende eeuw nog stond is onduidelijk. Lemferdinge was toen in handen van het geslacht Ter Borch. Begin zestiende eeuw overleed Johan ter Borch kinderloos en hij liet Lemferdinge na aan zijn dochter Aleyt. In 1576 vererfde het goed op Aleyts kleindochter Johanna Ovingh, getrouwd met Arent van Dulmen. In 1653 werd Lemferdinge door Arent Christoffel van Dulmen verkocht aan ritmeester Joost van Welvelde. Die overleed kinderloos en liet het huis na aan zijn neef Manasse van Welvelde. Na diens dood verkochten zijn erfgenamen Lemferdinge. Waarschijnlijk was de nieuwe eigenaar Lukas Nijsingh, aangezien deze van 1718-1720 een nieuw huis liet bouwen iets ten westen van het oude huis. Tot 1766 bleef Lemferdinge in handen van dit geslacht. Toen werd het verkocht aan Frederik Otto van Dörnberg Heiden. In 1790 verkocht Van Dörnberg het huis aan Jan Warmolts. In 1796 verkocht zijn weduwe het alweer aan Jean Baptiste Dumonceau, een luitenant-generaal uit de zuidelijke Nederlanden. Hij liet het huis en de tuinen opknappen, maar vertrok in 1806. Hierna werd het huis gehuurd of beheerd door G. M. Busman, tot het in 1811 in percelen verkocht werd aan Hendrik Uges. Die liet het huis en het oostelijke bouwhuis nog datzelfde jaar afbreken. Het westelijke bouwhuis werd verbouwd tot woonhuis en werd in 1820 met het hele landgoed verkocht aan Roelof Sighers ter Borch. In 1861 werd het verkocht aan Maurits Clant Bindervoet, en hierna was het achtereenvolgens in handen van Derk Mennes ten Hoorn, Quirijn Pieter Antoni de Marees van Swinderen en Albert en Caspar Luikinga.In 1909 werd het gekocht door Louis Adriaan Bähler en zijn vrouw, Gesina Boerma. Na hun overlijden werd het huis beheerd door de Bähler-Boerma Stichting Lemferdinge, terwijl de eigenaar de Vereniging 'Ons Dorpshuis' was. In 1983 werd de Stichting Lemferdinge eigenaar van het huis. Tegenwoordig is het in gebruik als museum en cultureel centrum.

Bouwgeschiedenis
Van het middeleeuwse huis Lemferdinge zijn tufstenen funderingen gevonden ten oosten van het huidige schathuis. Het gebruik van tufsteen kan duiden op een bouwtijd in de 12e of vroege 13e eeuw. Wanneer dit huis, dat vermoedelijk geheel van steen was, is verdwenen is niet duidelijk. In 1447 wordt wel gesproken over een hof met "erve en goet", maar niet over een huis.Mogelijk nog in de 15e eeuw wordt er echter een nieuw huis gebouwd. Waar dit huis stond is niet duidelijk: of op de plek van het tufstenen huis of op de plek van de latere havezate. Lukas Nijsingh liet het huis tussen 1718 en 1720 geheel of gedeeltelijk afbreken en liet een nieuw huis bouwen dat ongeveer eenderde groter was.Dit, mogelijk derde, huis bestond het uit een rechthoekig huis met iets uitspringende zijvleugels, met aan weerszijden twee bouwhuizen. Uit een beschrijving uit 1782 blijkt dat dit huis twaalf kamers had, kelders, twee bouwhuizen waarin woonruimte was voor personeel en om paarden te stallen. Het huis werd omgeven door een uitgebreid landgoed met enkele boerenwoningen.Jean Baptiste Dumonceau dempte een deel van de grachten aan het einde van de achttiende eeuw en hij liet ook de formele tuinen opnieuw aanleggen met een uitbreiding in landschappelijke stijl. De zoon van J.P. Dumonceau beschreef het huis in 1797 als een 'modern kasteel' met een gracht, ophaalbrug en twee bouwhuizen. Tussen 1797 en 1805 is het huis verbouwd. De twee zijvleugels aan de voorzijde werden afgebroken en vervangen door twee kleine aanbouwtjes aan de achterzijde. Eén daarvan bevatte een washok.Het huis liep ernstige schade op bij een noodweer in 1811, en was daarna enigszins bouwvallig. Hendrik Uges liet het hoofdgebouw en het oostelijke bouwhuis dan ook afbreken. Het westelijke bouwhuis, waarvan de keuken het oudste deel is, werd uitgebreid tot een woonhuis. In 1872 werd het uitgebreid met een schuur en een berghok. In 1886 vonden er opnieuw verbouwingen plaats. In 1997 is het huis gerestaureerd.