Mensinge / Roden

IN BEWERKING [?]

Object
Mensinge / Roden

Locatie
Adres: Mensingheweg 5-9, 9301 KA
Roden
Gemeente Noordenveld
Provincie Drenthe

Mensinge ligt in het dorp Roden, vlak ten zuiden van de kruising tussen de Norgweg en de Santeeweg.

Typologie

Het is niet bekend hoe het oudste huis Mensinge eruit zag.

Etymologie
Het is mogelijk dat Mensinge zijn naam ontleent aan ene Menso de Rode, die in 1225 werd genoemd.????

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 26-3-2003

Het huis Mensinge is een rechthoekig huis met een schilddak, met twee lagere zijvleugels. Het hoofdgedeelte bestaat uit een lange gang waarop alle vertrekken uitkomen. Het huis ligt aan drie kanten in het water en is aan de linkerzijde onderkelderd. Op het voorplein bevinden zich aan weerszijden twee bouwhuizen.

Oudste vermelding
Datum: Tussen 26-9-1381 en 19-1-1383
Bron: P. J. Blok e.a., Oorkondenboek van Groningen en Drente II (Groningen 1899) nr. 699.

"'Item Steven Zighers hout Mensinghe-goet, dat geleghen is in der kerspel van Roeden in Drentje. Ende dat is en borchleen van Vollenho.'"

Een lijst leenmannen van het Sticht vermeldt Steven Zighers op Mensinge.

Bezitsgeschiedenis
In 1225 wordt al een Menso de Rode genoemd, die mogelijk de eerste heer van het huis Mensinge was. Een huis wordt echter niet specifiek vermeld. Tussen 1381 en 1383 wordt het huis Mensinge voor het eerst genoemd. Het is dan een 'borchleen' (een leen dat wordt uitgegeven ter verdediging van een versterkte plaats) van de bisschop van Utrecht en is beleend aan Steven Zighers. Kort daarna wordt het aan anderen in leen gegeven; in 1392 aan Goesen, vrouw van Roelof Dusewolt, in 1394 aan Fosse Pijpens, een zuster van Steven Zighers, en enkele jaren later aan haar dochter Ghisel, weduwe van Johan Hidding.Het geslacht Hidding bleef in bezit van Mensinge tot 1485. Toen verkocht Wigbolt Wigboldes, zoon van Vosse Hidding, het huis aan de machtige Groningse jonker Onno van Ewsum. Het huis bleef in handen van dit geslacht tot 1721; ondertussen werd het verschillende malen heropgebouwd.In 1721 werd Mensinge door de erfgenamen van Willem van Ewsum verkocht aan Justus de Coninck van Peize. In 1727 werd het door Justus' weduwe verkocht aan Ida Elisabeth Ripperda, de weduwe van Onno Ewsum. Zij liet het huis verbouwen, maar dat kostte zoveel dat zij wegens schulden gedwongen was het in 1739 te verkopen aan Johan Philip Meisterlin. Na zijn dood verkocht zijn dochter het huis in 1764 aan haar oom, Coenraad Wolter Ellents.Hij overleed in 1784, en zijn weduwe Gesina liet Mensinge na aan haar neef, Jan Wilmsonn Kymmell. Het huis bleef in bezit van het geslacht Kymmel tot 1985. Toen verkocht Elisabeth Reina Johanna van Geuns, weduwe van Georg Rudolph Wolter Kymmell, het huis aan de gemeente Roden. De gemeente Roden is tegenwoordig opgenomen in de gemeente Noordenveld, die Mensinge nog steeds in bezit heeft en het exploiteert als museum.

Historische betekenis
Mensinge speelde een belangrijke rol in de strijd tussen de stad Groningen en de Saksische hertogen, die rond het jaar 1500 plaatsvond. Mensinge steunde de Saksen, waardoor het enkele malen door de Groningers verwoest werd.

Bouwgeschiedenis
Het is niet bekend wanneer het eerste huis Mensinge gebouwd werd, noch hoe het eruit zag. In 1381 wordt het een borchleen genoemd, zodat het aannemelijk is dat het enige elementen van een versterking bezat. Toch zal het waarschijnlijk niet meer zijn geweest dan een stenen huis met een gracht eromheen. Het huis lag oorspronkelijk vlak aan het Steenberger Diep, en niet op de huidige hoger gelegen plaats. Het is aannemelijk dat het huis zijn functie als versterking al eind 14e eeuw verloor, omdat het dan geen borchleen meer wordt genoemd.Onno van Ewsum liet Mensinge, toen hij het in 1485 verkreeg, grondig opknappen. Het werd omschreven als een 'lustslot' en zal dus veel luxer zijn geweest dan de eerdere huizen. Hoe het erg precies uitzag is echter niet bekend.In de twisten aan het eind van de 15e en begin van de 16e eeuw werd Mensinge twee keer verwoest: de eerste keer in 1499 en de tweede keer in 1514, beide keren door de Groningers. Beide keren werd het snel weer hersteld. In 1514 had Mensinge een poort, bakhuis, kelders en een zomerhuis. In 1539 werd het beschreven als een huis met een keuken, een voorhuis, en poort, en zeven vertrekken in het hoofdgebouw, waarvan er een dienst deed als huiskapel. Van 1539-1542 werd dit huis door Johan van Ewsum afgebroken en werd een nieuw huis neergezet. Van het oude huis bleef alleen een uit kloostermoppen opgebouwde binnenmuur bewaard. Er werden een nieuwe keuken en een nieuwe kelder gebouwd, die nu nog op dezelfde plaats staan. Het linkergedeelte van het huidige huis dateert van deze verbouwing. Ook het bouwhuis werd vergroot en gemoderniseerd; er werd een vloer aangelegd en het kreeg glazen ruiten.Ida Elisabeth Ripperda liet het huis opnieuw verbouwen; volgens overlevering gebeurde dit na een brand in 1736, maar hier zijn geen sporen van aangetroffen. Waarschijnlijk vond de verbouwing grotendeels plaats in 1728, het jaartal dat genoemd staat naast de toegangsdeur. Het rechtergedeelte van het huidige huis werd aan het oudere linkerdeel toegevoegd. Twee lagere vooruitstekende vleugels, waarvan de rechter langer is dan de linker, werden haaks op het gebouw geplaatst. Het classicistische huis had na deze verbouwing de huidige indeling, met een keuken en een lange gang waarop de zes overige vertrekken uitkomen. Meisterlin maakte de verbouwing af, en liet in enkele vertrekken vloeren en een schoorsteen aanleggen. Sinds deze verbouwing heeft het huis twee verdiepingen met een schilddak. Het huis ligt aan drie kanten in het water.Rond 1885 werden het interieur en exterieur van het huis zelf opgeknapt. In 1912 werd het omringende terrein veranderd. De boerderij, die mogelijk al in 1540 gebouwd was, werd afgebroken en vervangen door een koetshuis met stal en een koetsierswoning. Ook het andere bouwhuis werd afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Ook werd er een poort gebouwd bij de oprijlaan. Na de aankoop door de gemeente Roden in 1985 werd het huis gerestaureerd, hetgeen in 1988 afgerond was.