Object
Klenke, De

Locatie
Adres: Klenkerweg 13, 7861 TG
Oosterhesselen
Gemeente Coevorden
Provincie Drenthe

De Klenke is gelegen ten noordoosten van het dorp Oosterhesselen aan het Drostendiep.

Typologie

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse huis De Klenke eruit zag, maar waarschijnlijk bestond het uit een eenvoudig huis met een omgrachting.

Etymologie
'Klinke' betekent waarschijnlijk 'een ondiepe plek of zandbank in een rivier of beek.' De Klenke ligt aan het Drostendiep, dus dit zou een mogelijke verklaring kunnen zijn.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 17-3-2003

De Klenke is een U-vormig eenlaags landhuis met een omlopend schilddak. In de voor- en achtergevel bevinden zich een ingangspartij in Lodewijk XV-stijl. De zijvleugels bevinden zich aan de achterzijde, hetgeen ongebruikelijk is. Het huis is omgracht; buiten de gracht bevindt zich nog een van de twee bouwhuizen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het is mogelijk dat er middeleeuwse resten zijn overgebleven in het huidige huis De Klenke, maar dit is niet zeker.Bestemmingsplan: Landschapstype: essen en oude veenontginningen, specifieke bestemming: landgoed.

Afmetingen
De afmetingen van het totale terrein, exclusief de grachten, zijn 43 x 43 meter. De hoofdburcht exclusief de grachten meet 29 x 17 meter.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Al in 1219 wordt een Hermannus Clincke vermeld; het is dus mogelijk dat er al in die tijd sprake was van een havezate, behorend bij dit geslacht. In 1482 was Pelgrim van Isselmueden eigenaar van De Klenke. Zijn erfgenamen verkochten het in 1504 aan drie boeren, Zwyner Everdssoon, Daem Hebingh en Johan Keersson. In 1519 werd het door de erven van deze boeren, Grete van Swinderen, Roloff Hebinge en Hylle Blommenghe, verkocht aan Hendrick van Haersolte. In 1558 werd De Klenke door Herman van Haersolte verkocht aan Herman van Welvelde. Het lijkt erop dat Herman het huis grotendeels opnieuw op moest bouwen. Gedurende enige tijd bleef De Klenke in het bezit van het geslacht Van Welvelde. In 1666/7 overleed Jan van Welvelde kinderloos. Zijn zuster Wilhelmina Johanna was getrouwd met Rutger van Loen ter Harsevoert. Hun dochter Rutgera trouwde met Rutger van Dongen, die zo De Klenke verkreeg, en zich voortaan Van Dunningen tot de Klencke noemde.Hun zoon Cornelis stierf in 1748 ongehuwd, waarna De Klenke overging naar zijn broer Jan Caspar. Na hem erfde zijn jongste broer Rutger het huis; bij diens dood in 1779 werd het verkocht aan Cornelis van Liesvelt. Het was in deze periode net verbouwd. In 1781 werd het huis doorverkocht aan G. R. W. Kymmell en E. J. Witsenborg, en in 1782 aan Haro Caspar von Inn- und Kniphausen. Diens dochter Martina Theodora Agatha was getrouwd met Derk van der Wijck. Het huis bleef in handen van het geslacht Van der Wijck, totdat Elisabeth Jacoba Goddard-van der Wyck in 1961 overleed. Zij liet het landgoed en het huis De Klenke na aan de Vereniging Natuurmonumenten die het sindsdien in bezit heeft.

Historische betekenis
De Klenke had een strategische ligging aan een bocht in het Drostendiep en aan de weg Coevorden-Zweelo.

Bouwgeschiedenis
Het is niet bekend wanneer het eerste huis De Klenke gebouwd werd; misschien gebeurde dit al voor 1200. Alle bronnen wijzen erop dat De Klenke in het bezit was van een voorname familie. Het is dan ook aannemelijk dat er in de dertiende eeuw huis De Klenke bestond, dat passend was bij de status van deze familie. Dit huis lijkt voor 1519 sterk in verval te zijn geraakt, want Hendrick van Haersholthe vermeldt bij de verkoop in 1558 dat hij het huis na aankoop in 1519 grondig heeft gerepareerd en omgraven, omdat er zelfs geen tuinstaak meer stond. Er is een tekening van Stellingwerf uit de achttiende eeuw die het huis afbeeldt zoals het eruit zag voor 1670. Het huis bestond toen uit een langgerekt rechthoekig gebouw met ongeveer in het midden een vierkante toren die boven het dak uitsteekt. De ingangsgevel werd geflankeerd door twee ronde torens, maar het is mogelijk dat het huidige huis teruggaat op het langgerekte gebouw. In 1670 vond weer een verbouwing plaats. Of daarbij de grafstenen zijn gebruikt die zich in de plint van één van de bouwhuizen, zoals Bos meldt, is niet duidelijk. Braake beweert dat dit al in 1558 gebeurde.Rutger van Dongen liet het huis rond 1760 verbouwen. Het hoofdgebouw had vanaf dat moment slechts één verdieping. Er werden twee zijvleugels tegen het hoofdgebouw aangebouwd. De gevel en ingangspartij van voor- en achterzijde zijn versierd met houtsnijwerk in de Lodewijk XV-stijl. Het huis had 11 kamers en ruime dienstvertrekken. Boven de deur bevindt zich een topgevel en aan iedere zijkant daarvan een dakkapel. Ook kwamen er een bouwhuis en een stalhuis naast het hoofdgebouw, gedateerd 1762.Het linke bouwhuis is rond 1840 afgebroken en vervangen door een korenschuur, het andere kort na 1909. Het linker werd echter in 1978 gereconstrueerd. Beide huizen waren 27,5 bij 6,5 meter groot en 7,5 meter hoog. Achter het linker schathuis bevond zich een stal. Buiten de grachten van het huis werden nog enkele gebouwen neergezet.Het huis had tot 1961 verschillende functies, waardoor het steeds verder uitgewoond raakte. Een restauratie was dan ook nodig en die vond plaats in 1976-77.

Afbeeldingen
-Pentekening door J. Stellingwerf. Universiteit Leiden, collectie Bodel Nijenhuis, no. P 306 I, nr. 14. Onbetrouwbaar.-Tekening van het hoofdgebouw met het later afgebroken linker bouwhuis, jaar en maker onbekend. Afgebeeld in Bos 1989, 100.-Kaart uit 1773 met daarop het huis. Afgebeeld in Bos 1989, 103.-Kadastraal minuutplan uit 1832, met daarop het huis. Afgebeeld in Bos 1989, 105.-Foto van het huis in ca. 1905. Afgebeeld in Bos 1989, 105.

Literatuur
-Bos, J., E. J. Hulst & P. Brood, 1989, Huizen van stand. Geschiedenis van de Drentse havezaten en andere herenhuizen en hun bewoners, Assen, 100-106.-Braake, G. ter, 1985, Drentse havezaten, Meppel, 95-99.-Brood, P., 1979, Vier Drentse huisarchieven, Assen, 39-102.-Drieman, G. & H. Bardeloos, z.j., Havezathe De Klencke, Amsterdam.-Feith, H. O., 1870, Ordelboek van den Etstoel van Drenthe, Groningen, 135.-Waller Zeper, S., 1925, Het huisarchief van de Klencke, Den Haag.-Westra van Holthe, J., 1950, De ridderschap van Drenthe 1600-1795, Assen.-Westra van Holthe, J., 'Havezathen in Drenthe', in: Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 10 (1957) 171-191, aldaar 182, 184.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Saskia Roselaar
Beschrijving gemaakt: 17-4-2003