Object
Weerdenburg

Locatie
Adres: Weerdenburgselaan
Werkhoven
Gemeente Bunnik
Provincie Utrecht

Weerdenburg is gelegen aan het eind van de Weerdenburgselaan in Werkhoven.

Typologie

Er zijn geen afbeeldingen van Weerdenburg overgeleverd waaruit kan worden afgeleid welk type kasteel het is geweest. In het landschap is het kasteelterrein nog wel herkenbaar als een rond eilandje. De vorm van dit eilandje doet vermoeden dat Weerdenburg een woontoren is geweest.

Etymologie
De naam Weerdenburg is samengesteld uit 'weerde', d.w.z. een stuk land dat bij overstroming droog blijft, en 'burg', wat aangeeft dat het om een versterkt huis ging.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 25-2-2009

Het kasteelterrein van Weerdenburg is nog duidelijk zichtbaar in het landschap. Het bestaat uit een rond omgracht terrein met een doorsnede van 30 m. Het kasteel zelf is niet meer zichtbaar, hoewel er nog wel resten van de fundamenten in de grond aanwezig zijn. De voorburcht is eveneens nog zichtbaar, hoewel de gracht vrijwel helemaal gedempt is. Op de voorburcht staat een boerderij die als woonhuis dienst doet.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Grondgebruik:

Op de noordhoek van het kasteelterrein ligt een omgracht eilandje waar nog funderingsresten van het kasteel in de grond zitten. Tegenwoordig is het grasland. Op de voormalige voorburcht staat een monumentale boerderij, die 1973 als woonhuis in gebruik is.

Afmetingen
De voorburcht is een omgracht terrein van ca. 55 x 60 m. De grachten waren ooit ongeveer 10 m breed. Op de noordhoek van dit terrein ligt een rond terrein met een doorsnede van 30 m. De grachten van dit terrein zijn nog aanwezig en zijn tegenwoordig nog ca. 10 m. breed.

Fysisch-geografische situering
Weerdenburg is gelegen op geulafzettingen van de Werkenhovense stroom. Het burchtterrein staat staat aan de rand van de rivierkomgronden in het westen en het zuiden. De grachten van het kasteel zijn uitgegraven in klei op zand, achtergelaten na de bouw van het kasteel door overstromingen van de Kromme Rijn (Coppelmans 2005, nr. 93).

Oudste vermelding
Datum: onbekend
Bron: onbekend

"onbekend"

Voor zover uit de literatuur is op te maken, wordt in de historische bronnen geen melding gemaakt van een huis Weerdenburg. Er wordt slechts melding gemaakt van een goed Weerdenburg. Dit wordt in 1394 genoemd als 'den goede tot Werdenberch'.

Bezitsgeschiedenis
De eerste keer dat de naam Van Weerdenburg voorkomt is in de dertiende eeuw, in de naam Catherine van Weerdenburg, echtgenote van Ernst van Wulven. Mogelijk heeft deze Ernst het kasteel gebouwd, mogelijk heeft Catherine het als bruidschat ingebracht. Vervolgens duikt de naam weer op in 1295, als ene Elias van Weerdenburg als getuige optreedt. In 1394 werd het goed in tweeën verdeeld tussen Johan van Zuylen en Aernt Spronck. Het wordt dan als volgt omschreven: 'den goede tot Werdenberch gelegen tot Werkonden'. In 1426 is het echter weer in zijn geheel in handen van Wouter Sproncssoen, als leenman van de bisschop. Het bleef bezit van zijn nakomelingen tot 1550. Bij de dood van Sanne Jacobsdr. ging het toen over in handen van haar neef Jacob Gielisz, die echter een jaar later al weer afstand deed van het goed. Weerdenburg werd bezit van Gerrit Jansz. Een familielid van hem, Jan Jansz., kreeg vervolgens in 1561 de helft van het goed in vrij eigendom. De andere helft was het eigendom van Maria Diericxsdr. van Moutwijk, echtgenote van Henrick Ruyschen. Vermoedelijk is het kasteel al in het begin van de zestiende eeuw afgebroken, aangezien het niet vermeld staat op de lijst van ridderhofsteden.

Bouwgeschiedenis
Het kasteel is gebouwd in de dertiende eeuw, zoals afgeleid kan worden uit de ronde vorm van het omgrachte terrein wat eens hoofdburcht was. Er zijn verder geen gegevens over de bouwgeschiedenis van Weerdenburg. Het is vermoedelijk verdwenen in de zestiende eeuw, aangezien het niet vermeld wordt op de lijst van ridderhofsteden. Op de voorburcht staat een boerderij waar mogelijk nog delen van een middeleeuwse hoektoren, behorende bij de bebouwing op de voormalige voorburcht, in zijn opgenomen. Mogelijk is het voorhuis van de boerderij in de achttiende eeuw aan de bestaande bebouwing op de voorburcht toegevoegd. Op een van de balken van de oude ankerbalkconstructie staat 'A D M 1664 I M H'. Of dit een authentieke balk is, kan alleen worden vastgesteld aan de hand van dendrochronologisch onderzoek. Ook zou het zuidoostelijke deel van de boerderij zijn opgetrokken uit kloostermoppen, hetgeen eveneens wijst op ouder muurwerk.

Afbeeldingen
- Luchtfoto van het omgrachte kasteelterrein met op de voormalige voorburcht de huidige boerderij. Foto Provincie Utrecht (H. Bol) 1995 (Bullinga en Kamphuis 1995, 475). - Kadastrale minuut, 1828, Gemeente Werkhoven, Utrecht, Sectie C, blad 01, nr. 6 (http://watwaswaar.nl/#WW-TQ-6-ed-1v-1-3HP6-1ysK---2UY, geraadpleegd op 15-03-2010)- Kadastrale minuut (1828) over Google Earth foto, 2009, Locatie terrein Weerdenburg (NKS digitale documentatie).

Literatuur
- Bullinga, N. en J. Kamphuis, 1995, 'Weerdenburg' in: B. Olde Meierink e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, p. 475-476.- Graaf, K. van der, R. Datema en K. Anderson, 1990, Landschapsplan en archeologie in de provincie Utrecht, Amsterdam. RAAP-rapport 43, p. 185.

Documentatie
Coppelmans, J.W.M., 2005, Overzicht van de fysisch-geografische situering van de kastelen in de provincie Utrecht voor de SKLN, Amsterdam, no. 93. Documentatiecentrum Nederlandse Kastelenstichting.

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: N.v.t.

Bescherming terrein
Status:  (Monumentnr. 45720 )

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Ontwerpbestemmingsplan buitengebied)
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: M.D.Saan
Beschrijving gemaakt: 10-5-2001

Archeologisch onderzoek RCE
Onderzoek ROB door S. van Dokkum.Archeologische begeleiding ROB bij aanleg riolering over het kasteelterrein in 1995.Het terrein is op 14 mei 2004 bezocht in het kader van het AMR-project. Er is toen met een prikstok gesondeerd naar de fundamenten van het kasteel.

Overig onderzoek
RAAP 1990, inventarisatie terreinen.

Geomorfologische codering
1M23, Rivierkomvlakte.

Bodemkundige codering
Rn47C-III, Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4.