Lopik, Blokhuis te
VOLLEDIG [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Lopik, Blokhuis te
Locatie
Adres: Benedeneind Zuidzijde bij 443.
Polsbroekerdam
Gemeente Lopik
Provincie Utrecht
Het blokhuis was gelegen in het huidige dorpje Polsbroekerdam op het punt waar de Benschopperwetering de Polsbroekerdam tussen Polsbroek en Benschop kruist. Het lag tussen de Benedeneind Zuidzijde en de Achterwetering Zuidzijde. De hier gegeven coördinaten zijn dan bij benadering.
Typologie
Op een kaart uit 1516 is een torenachtig bouwsel te zien, met de tekst 'dit is dat blochuijs'. Het is niet met zekerheid vast te stellen hoe dit blokhuis er in werkelijkheid uit heeft gezien.
Etymologie
Een blokhuis is een (tijdelijke) versterking bedoeld om aanvoerlinies te blokkeren.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: oktober 2009
Huidige functie:
Het blokhuis is niet meer zichtbaar in het landschap.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het huis is niet meer herkenbaar in het landschap. Op dit moment is zelfs onbekend waar het precies gelegen heeft. Er is alleen bekend dat het blokhuis heeft gelegen bij de kruising van de Polsbroekerdam en de Benschopperwetering, die over de Benschopperstroomrug is gegraven. Hiermee kon de aanvoer van troepen over de Benschopper stroomgordel en de Polsbroekerdam worden afgesloten.
Afmetingen
De afmetingen van het huis zijn onbekend.
Fysisch-geografische situering
Volgens Archis was het huis gelegen op de grens van rivierkleigrond en veengrond.
Oudste vermelding
Datum: 1516
Bron: HUA, Archief heerlijkheid Hoenkoop inv. nr. 60.
De oudste (en enige) vermelding van dit blokhuis staat op een kaart uit 1516. Er is een torenachtig gebouw afgebeeld met daaronder de tekst 'dit is dat blochuijs'.
Bezitsgeschiedenis
Het is mogelijk dat het blokhuis werd gebouwd in de IJsselsteinse oorlog, die in 1511 werd gevoerd door het Geldersgezinde Utrecht tegen Floris van Egmond, heer van IJsselstein, aanvoerder van de Habsburgers (d.w.z. Holland). Mogelijk is het een van de twee van blokhuizen, die de Utrechters hadden gebouwd.
Historische betekenis
Het blokhuis was een (tijdelijke?) versterking waarmee controle kon worden uitgeoefend op de aanvoer over de Benschopperwetering en de Polsbroekerdam.
Bouwgeschiedenis
Aangezien het blokhuis afgebeeld is op een kaart uit 1516 moet het voor die tijd gebouwd zijn. Het was strategisch gelegen op het punt waar de Polsbroekerdam, (de enige noodzuidverbinding door de Lopikerwaard tussen Oudewater en de Lek) de Benschopperwetering kruiste. Mogelijk is het opgetrokken in de IJsselsteinse oorlog tussen 1508 en 1511, toen er in deze streek een oorlog woedde tussen Gelderse en Habsburgse troepen.
Afbeeldingen
- Kaart van Benschop en Polsbroek, met daarop een afbeelding van het blokhuis. HUA, archief heerlijkheid Hoenkoop inv. nr. 60. (Gaasbeek en Winkelman 1996, 31)- Kadastrale minuut, kadastrale gemeente Benschop, 1819, sectie C, blad 1, (linker bovenhoek) (http://watwaswaar.nl/#Su-Se-6-ed-1v-1-2y4e-1x68---1RB, geraadpleegd op 11-03-2010).- Google Earth foto, 2010, locatie Blokhuis te Lopik (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).
Bronnen
- HUA, Archief heerlijkheid Hoenkoop inv. nr. 60.
Literatuur
- Gaasbeek, F. en T. Winkelman, 1996, Lopik, geschiedenis en architectuur. Monumenten-inventarisatie provincie Utrecht 18, Zeist.- Kalveen, C.A., 1974, Het bestuur van bisschop en Staten in het Nedersticht, Oversticht en Drenthe 1483-1520, 179, r. 6. - Olde Meierink, B., e.a. red., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 545.
Documentatie
N.v.t.
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: Onbekend
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 11-05-2001
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
Overig onderzoek
N.v.t.
Geomorfologische codering
1lvl46 vlakten / 3K26 Lage ruggen en heuvels
Bodemkundige codering
PRv81 rivierkleigrond / Kvb veengronden.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.