Object
Poll, De (nieuwe) / Huis te Gietelo

Locatie
Adres: Pollaan 5, ... , Bussloo
Bussloo
Gemeente Gemeente Voorst
Provincie Gelderland

De (Nieuwe) Poll ligt ten noorden van Voorst

Typologie

Het is onduidelijk wat de typologie is geweest van het bouwwerk uit het midden van de zestiende eeuw dat de basis heeft gevormd voor de Nieuwe Poll. Toen de Poll in 1635 tot een Gelders leen werd gemaakt sprak men van 'havesathe' (Eliëns en Harenberg, 1984, 328).

Etymologie
De naam 'Poll' verwijst naar een 'pol', een verhoging in het landschap.

Huidige situatie
De Nieuw Poll ligt in een tuin. In de 1812 werd door tuinarchitect Hendrik van Lunteren een landschapspark rond het huis de Poll aangelegd. Hij vormde daarbij de oude rivierlopen om tot waterpartijen. In 1932 reorganiseerde L.A. Springer de tuin.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De Poll is vermoedelijk in 1611 gebouwd met behulp ouder muurwerk. Welke delen nog van vóór 1611 dateren is niet precies duidelijk. Eliëns en Harenberg maken melding van bouwsporen die in de linkerzijgevel van het huis nog te zien zijn (Eliëns en Harenberg, 1984,330). De vijver die tussen de oude en de nieuwe Poll ligt, is een oude arm van de IJssel.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Sweder van Apeldorn kocht de Nieuwe Poll waarschijnlijk vóór 1555 van de familie Van Eck, die het huis hadden geërfd van een lid uit het geslacht Van Broeckhuysen. In 1602 woonde Sweders zoon Peter van Apeldoren op de Nieuwe Poll. In 1635 maakte Peters zoon Sweder of Assueer 'de huysinghe ende havesate, genoemt het huys Gietelo ofte Poll' tot een Gelders leen (Eliëns en Harenberg, 1984, 328). Joseph van Apeldoren overleed in 1651, waarna zijn dochter Anna de Poll erfde. Zij werd er in 1669 mee beleend. Anna was getrouwd met Ditmar van Wijnbergen, heer tot Horssen. Deze Ditmar kocht kocht de Oude Poll in 1693, waardoor de Poll en de Oude Poll in één hand verenigd werden en dat zou voortaan zo blijven. Het laatstgenoemde echtpaar liet de Poll na aan hun dochter Woltera Geertruyd, die in 1741 met het goed werd beleend. Woltera trouwde met Andries Schimmelpenninck van der Oye. Hun zoon Willem Anne vergrootte de familiebezittingen door in 1778 de Nijenbeek te kopen van Herman Adolf van Nagell en zijn echtgenote Johanna Elisabeth van Dornick. Deze Willem Anne Schimmelpenninck van der Oye was op dat moment al heer van de Oude en de Nieuwe Poll. Hij overleed ongetrouwd in 1816. Zijn neef Willem Anne baron Schimmelpenninck van der Oye erfde al zijn bezittingen. De Oude en de Nieuwe Poll bleven in de familie tot in de tweede helft van de negentiende eeuw, toen Nicoline Adriana Sophie Schimmelpenninck van der Oye trouwde met jhr. mr. Rudolf Everard Willem van Weede. De beide Pollen gingen na hun dood door vererving over in handen van jhr. dr. Jan Minnema Haersma de With, een neef van Rudolf Everard Willem. Het landhuis de Poll werd in 1950 verhuurd aan de vereniging Het Hoogeland, die het huis in gebruik nam als verpleegtehuis. Jan Minnema Haersma de With overleed in 1965 en liet al zijn bezittingen na aan zijn neef jhr. mr. Frederik Johan Constantijn Schimelpenninck.

Bouwgeschiedenis
De (Nieuwe) Poll werd waarschijnlijk in 1611 gebouwd met gebruikmaking van delen van het huis dat Sweder van Apeldorn rond het midden van de zestiende eeuw had gebouwd. Van de verbouwing uit 1611 zijn nog in de linkerzijgevel muurdelen met zandstenen speklagen uit het begin van de zeventiende eeuw bewaard gebleven. Tussen 1726 en 1730 liet Ditmar van Wijnnbergen het huis verbouwen tot een rechthoekig huis in achttiende-eeuwse stijl naar plannen van Gerrit Ravenschot. Daarbij voorzag men de gevel van hoekpilasters en een middenrisaliet met een omlijste ingang met ionische pilasters in Lodewijk XIV-stijl. In de negentiende eeuw werd het huis helemaal witgepleisterd, hetgeen men later weer ongedaan heeft gemaakt. Toen werd ook het lage dak vervangen door een hoger dak. Het huis heeft nu twee bouwlagen boven een souterrain en is gedekt met een schilddak. De tekening van Pronk uit ca. 1730 laat zien dat de voorgevel het huis in de tijd een ronde fronton boven de ingangspartij had. Dat fronton is rond 1830 vervangen door een soort grote dakkapel. Het bijgebouw werd in 1915 eeuw bijna helemaal herbouwd in late neorenaissance-stijl.

Afbeeldingen
-De Nieuwe Poll gezien op de voorgevel met rechts op de achtergrond de Oude Poll. Tekening door Cornelis Pronk, vervaardigd rond 1730. Particuliere collectie(Eliëns en Harenberg, 1984, 329).-Situatietekening van de Oude en de Nieuwe Poll volgens het kadasterplan in 1832 (Eliëns en Harenberg, 1984, 328).-De Poll in 1962. Foto J. Harenberg (Eliëns en Harenberg, 1984, 330).

Literatuur
Eliëns, F.M., en J. Harenberg, 1984, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 326-331.Stenvert, R., C. Kolman, S. Broekhoven en B. Olde Meierink, 2000, Monumenten in Nederland. Gelderland, Zwolle, 127.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: W. Landewé
Beschrijving gemaakt: 30-1-2001